Catleya được mệnh danh lả hoàng hậu của các loài hoa lan vì vẻ đẹp rực rỡ và hương thơm ngào ngạt, đa dạng chủng loại và màu sắc. Lan Cattleya hay còn gọi là cát lan, một trong những loài lan đa thân. Từ thân cây mập mạp và những chiếc lá xanh lóe lên những bông hoa rất to với đường kính khoảng 15 – 20 cm. Hoa to gồm 3 – 4 cánh hoa khổng lồ uốn lượn bao quanh nhụy và xòe ra bên ngoài, màu sắc hoa thì cực kỳ phong phú.
Trồng hoa lan Cattleya tại nhà là một nghệ thuật đẹp mà nhiều người thích. Hoa lan Cattleya được gọi là “cát lan rừng” vì nó thường mọc tự nhiên trong các vườn lan rừng ở miền núi cao. Tuy nhiên, trồng lan Cattleya tại nhà cửa cũng rất dễ dàng, chỉ cần chú ý vài vấn đề trong quá trình trồng và chăm sóc lan, cây sẽ rực rỡ ra hoa và giúp cho không gian sống của bạn trở nên sinh động hơn.
Nguồn gốc hoa Lan Cattleya
Hoa lan Cattleya được xem là một trong những loại hoa lan đẹp nhất và được ưa chuộng nhất trong thế giới. Nguồn gốc của loại hoa này đến từ Miền Nam và Trung Mỹ, bao gồm các quốc gia như Brasil, Venezuela, Colombia, Ecuador và Peru. Nó được tìm thấy trong vùng đất có môi trường nhiệt đới hoặc trung đới với nhiều mưa và ít nắng. Hoa lan Cattleya được đặt theo tên của William Cattley, một chuyên gia hoa học người Anh, khi ông đã tiếp xúc với loại hoa này lần đầu tiên.
Cách nhận biết hoa Lan Cattleya
Để nhận biết được hoa lan Cattleya, bạn cần phải quan tâm đến một số đặc điểm nổi bật của loại hoa này:Đầu tiên, hoa lan Cattleya có thân mập mạp, mọng nước và có nhiều hành giả quanh cây.
Lá của loại hoa này có kích thước lớn, hình dáng bầu dục, màu xanh lục và mọc từ thân cây.
Đặc biệt, bông hoa của hoa lan Cattleya rộng, có từ 3-5 cánh và môi hoa có màu sắc đậm hơn so với cánh hoa.
Mùa hoa nở thường vào cuối mùa xuân và đầu mùa hè. Bạn cũng nên lưu ý rằng hoa lan Cattleya có thể sống được rất lâu, đến trên 20 năm nếu được chăm sóc tốt.
Phân loại Cattleya
Trên phương diện thương mại, Cattleya được chia thành 2 nhóm:Nhóm một lá: Thường là giả hành mang duy nhất một lá ở đỉnh, nhưng cũng có khi có một, hai giả hành cá biệt mang 2 lá. Nhóm này thường mang đơn hoa, tuy nhiên với điều kiện dinh dưỡng tốt cây có thể mang 2 – 3 hoa rất to.
Nhóm hai lá: Thường là giả hành mang ở đỉnh hai lá, cá biệt có giả hành mang 3 lá. Đây là nhóm có hoa chùm, rất nhiều hoa, hoa bé. Nếu cây khỏe mạnh, cây lan sẽ ra hoa với một chùm đến 12 hoa.
Chuẩn bị giá thể trồng
Để làm giá thể trồng hoa, bạn cần lựa chọn những nguyên liệu có khả năng thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và giữ ẩm ổn định. Một số nguyên liệu phổ biến để làm giá thể bao gồm xơ dừa, gỗ lũa, than củi, dớn vụn, vỏ thông và đá bọt. Trong đó, xơ dừa, dớn vụn, vỏ thông và than củi là những nguyên liệu phổ biến nhất bởi chúng dễ dàng tìm kiếm và có sự ổn định cao.
Cuối cùng, bạn có thể rải thêm lớp giá thể nhỏ gồm vỏ thông và dớn vụn lên trên và phủ mỏng lớp rễ của cây. Để giúp cây có điều kiện tốt để sinh trưởng.
Lưu ý khi chăm sóc Lan Cattleya
Tưới nước
Cattleya là giống lan có giả hành mập, vì thế khả năng trữ nước rất lớn. Do đó tưới nước thường xuyên sẽ làm cây không phát triển và có thể chết cây do thối rễ .
Ở thành phố Hồ Chí Minh, đối với giống Cattleya giữa các lần tưới phải có thời gian khô ráo để kích thích sự mọc rễ ở cây. Vào mùa khô tưới 2 lần/ ngày, mùa mưa giảm 1 lần/ngày, tưới vào buổi sáng và chiều mát.
Bón phân
Lan Cattleya là một loài thực vật phụ sinh, do đó lá của chúng giữu vai trò qua trọng trong việc hấp thụ dinh dưỡng, vì thế tưới phân bón bằng phương pháp phun sương lên toàn bộ cây sẽ tốt hơn rất nhiều so với cách tưới thẳng vào các giá thể trong chậu.
Giá thể vỏ thông luôn là sự lựa chọn ưu việt dành cho các loại hoa lan và Cattleya cũng không ngoại lệ. Vỏ thông vừa thông thoáng vừa có khả năng giữ ẩm rất tốt cho rễ lan. Tùy theo tuổi cây mà bạn lựa chọn kích thước vỏ thông cho thích hợp. Nguyên tắc, cây nhỏ chọn size nhỏ, cây lớn chọn size lớn hơn. Nếu bạn chưa biết cách phối trộn giá thể thì nên chọn sản phẩm giá thể trồng lan đã được phối trộn sẵn. Đây cũng là một điều cần nắm trong kỹ thuật trồng lan Catteya.
Cây sinh trưởng tốt cần bổ sung NPK 30-10-10 được tưới 1 – 2 lần/tuần, với nồng độ 0,1 – 0,2%. Khi cây chớm nụ, ra hoa bổ sung NPK 10-20-10 với nồng độ và chu kì như trên để đảm bảo đậu hoa chắc chắn với những hoa to và đẹp.
Nếu cây lan đã đủ sức khỏe, bắt đầu mọc chồi mới, để hoa nở trong vòng 3 tháng tới cần dùng phân 6-30-30 với cách bón như trên. Trước mùa ngừng tăng trưởng một tháng cần bón NPK 10-20-30 để tạo sự cứng cáp cho cây trước khi cây vào màu nghỉ, vào mùa này sẽ ngưng tưới phân hoàn toàn.
Mùa nghỉ của lan Cattleya
Là giống lan có mùa nghỉ, với điều kiện Việt Nam thì mỗi năm Cattleya nghỉ một tháng. Ở miền nam thì Cattleya nghỉ tháng 4, miền bắc vào tháng 1, miền trung thì tháng 8.
Trong mùa nghỉ, cây không đòi hỏi dinh dưỡng và nước tưới (vì thế nên đặt cây chỗ khô và mát) chỉ duy trì lượng nước tưới một lần/ngày. Tăng độ che sáng tới 10% để giảm nhiệt độ, tốt nhất cho vùng lạnh 10ºC và 25ºC cho vùng nóng.
Phòng trừ sâu bệnh hại Cattleya
Rệp: Thường xuất hiện các loài rệp đỏ ánh màu nâu, chúng bám vào lá, giả hành để hút nhựa và đặc biệt bám vào mắt ngủ làm chết mắt ngủ. Vì vậy phải phòng trừ thường xuyên để tránh thiệt hại cho vườn.
Gián và bọ trĩ: Chúng thường cắn phá rễ và chỉ xuất hiện trogn các giá thể bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn mục hoặc sử dụng quá nhiều phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân bò. Diệt trừ bằng thuốc sát trùng Bassa nồng độ 1/100. Phòng ngừa theo chu kì 2 tháng/lần.
Ốc sên: Ở nơi quá ẩm chúng thường xuất hiện để ăn các chồi non. Bắt bằng tay hoặc sử dụng thức ăn thay thế như xà lách để chúng không gây hại cho lan.
Dán cánh và bọ trĩ
– Tác hại: cắn phá rễ, và chỉ xuất hiện trong các giá thể cấu tạo bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn vụn hoặc do sử dụng quá nhiều các loại phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân chuồng
– Biện pháp: Có thể trừ chúng dễ dàng bằng các thuốc sát trùng. Tốt hơn hết là ngừa chúng theo chu kỳ 2 tháng /lần, bằng các loại thuốc nói trên.
– Xuất hiện nhiều vào mùa khô, ít hơn vào mùa mưa. Sống ẩn nấp dưới lá già thành từng đám, nơi nhện ẩn nấp lá biến thành những chấm trắng nhỏ sau đó nối với nhau biến thành màu đen và héo tàn.
– Biện pháp: Phải dùng thuốc thường xuyên và liên tục để diệt cả con già và con đẻ trứng, các thuốc thường dùng để phòng trừ nhện đỏ là: Commite, Nissorun … dùng theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì và thời gian xịt tốt nhất vào lúc 8-9 giờ sáng khi có nắng thì hiệu quả tiêu diệt cao.
Rầy bông (Mealy bugs)
– Trong phân của rệp bột này để nhử kiến đến và tha trứng đi khắp nơi và là nguồn thức ăn của nấm bồ hóng (Sacty molds). Nấm này không làm hại đến cây, trên lá những nơi có nấm mọc thì không nhận được ánh sáng để quang hợp. Khi rệp bột hút nhựa cây lan, chúng thường tiết ra một số chất độc làm cho cây lan ngừng phát triển, xung quanh chỗ nấm mọc có màu vàng và lá sẽ khô héo.
– Biện pháp: Rệp bột được trị bằng các loại thuốc sâu, rệp nhưng phải pha cùng với chất dính để phun mới có hiệu quả.
Bệnh héo rễ (Wilt) hại cây hoa lan Cattleya
Tác nhân gây hại: Do nấm Selectrotium rolfsii gây nên, còn gọi là nấm hạch. Những hạch này có thể tồn tại trong môi trường rất lâu. Khi có điều kiện ẩm độ và nhiệt độ cao những hạch này phát triển thành sợi nấm và gây bệnh rất nhanh. Nếu không chữa trị ngay thì có thể làm hư hết cả vườn hoa lan cattleya.
Dấu hiệu nhận biết: Rễ khô dần, cây còn nhỏ gặp bệnh này có hiện tượng lá úa vàng từ dưới lên và chết cả cây. Đối với cây hoa lan cattleya đã phát triển tốt thì cây không chết nhưng rễ bị khô mục và sẽ làm cho cây chậm phát triển. Nếu rễ khô nhiều thì cây càng yếu nhiều.
Biện pháp phòng trị: Có thể dùng các loại thuốc như Anvil, Sumi eight…. Phun vào phần gốc rễ, phun 2 lần/ tuần khi bắt đầu chớm bệnh.
Nguồn gốc hoa Lan Cattleya
Hoa lan Cattleya được xem là một trong những loại hoa lan đẹp nhất và được ưa chuộng nhất trong thế giới. Nguồn gốc của loại hoa này đến từ Miền Nam và Trung Mỹ, bao gồm các quốc gia như Brasil, Venezuela, Colombia, Ecuador và Peru. Nó được tìm thấy trong vùng đất có môi trường nhiệt đới hoặc trung đới với nhiều mưa và ít nắng. Hoa lan Cattleya được đặt theo tên của William Cattley, một chuyên gia hoa học người Anh, khi ông đã tiếp xúc với loại hoa này lần đầu tiên.
Cách nhận biết hoa Lan Cattleya
Để nhận biết được hoa lan Cattleya, bạn cần phải quan tâm đến một số đặc điểm nổi bật của loại hoa này:Đầu tiên, hoa lan Cattleya có thân mập mạp, mọng nước và có nhiều hành giả quanh cây.
Lá của loại hoa này có kích thước lớn, hình dáng bầu dục, màu xanh lục và mọc từ thân cây.
Đặc biệt, bông hoa của hoa lan Cattleya rộng, có từ 3-5 cánh và môi hoa có màu sắc đậm hơn so với cánh hoa.
Mùa hoa nở thường vào cuối mùa xuân và đầu mùa hè. Bạn cũng nên lưu ý rằng hoa lan Cattleya có thể sống được rất lâu, đến trên 20 năm nếu được chăm sóc tốt.
Phân loại Cattleya
Trên phương diện thương mại, Cattleya được chia thành 2 nhóm:Nhóm một lá: Thường là giả hành mang duy nhất một lá ở đỉnh, nhưng cũng có khi có một, hai giả hành cá biệt mang 2 lá. Nhóm này thường mang đơn hoa, tuy nhiên với điều kiện dinh dưỡng tốt cây có thể mang 2 – 3 hoa rất to.
Nhóm hai lá: Thường là giả hành mang ở đỉnh hai lá, cá biệt có giả hành mang 3 lá. Đây là nhóm có hoa chùm, rất nhiều hoa, hoa bé. Nếu cây khỏe mạnh, cây lan sẽ ra hoa với một chùm đến 12 hoa.
Brassavola Maika
Brassavola vàng đốm
Brassavola Hồng Pinky
Hoa lan catleya cam lửa
Catleya đỏ sáp
Cách trồng Cattleya đúng kỹ thuật
Lựa chọn giống
Lựa chọn giống hoa Lan Cattleya nào sẽ hoàn toàn do bạn quyết định. Tuy nhiên, khi chọn giống, bạn cần phải lựa chọn những con non có lá to, khỏe mạnh và không bị mắc bệnh. Để có thể chọn được giống tốt, bạn nên chọn cây non từ những cây mẹ khỏe mạnh. Khi cắt cây non từ cây mẹ, để chúng tại nơi thoáng mát trong vài ngày để cho vết cắt liền lại. Sau đó, đem cây đi ngâm trong dung dịch khử trùng để làm sạch vết cắt trong vòng 10-15 phút. Cuối cùng, đem cây đi ngâm trong thuốc diệt nấm mốc thêm 3 ngày và sau đó mới cho cây ra trồng trong chậu.
Chuẩn bị chậu trồng
Khi trồng hoa lan, bạn có thể chọn nhiều loại chậu khác nhau để trồng. Các chậu tốt nhất để trồng hoa lan là chậu làm bằng sứ, chậu đất nung và chậu gỗ, chậu nhựa đen cũng ok luôn. Lưu ý rằng chậu phải có khả năng thoát nước tốt để tránh gây ngập úng rễ cây, và có kích thước đủ to và rộng để chứa cây hoa và không làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của chúng.
Lựa chọn giống
Lựa chọn giống hoa Lan Cattleya nào sẽ hoàn toàn do bạn quyết định. Tuy nhiên, khi chọn giống, bạn cần phải lựa chọn những con non có lá to, khỏe mạnh và không bị mắc bệnh. Để có thể chọn được giống tốt, bạn nên chọn cây non từ những cây mẹ khỏe mạnh. Khi cắt cây non từ cây mẹ, để chúng tại nơi thoáng mát trong vài ngày để cho vết cắt liền lại. Sau đó, đem cây đi ngâm trong dung dịch khử trùng để làm sạch vết cắt trong vòng 10-15 phút. Cuối cùng, đem cây đi ngâm trong thuốc diệt nấm mốc thêm 3 ngày và sau đó mới cho cây ra trồng trong chậu.
Chuẩn bị chậu trồng
Khi trồng hoa lan, bạn có thể chọn nhiều loại chậu khác nhau để trồng. Các chậu tốt nhất để trồng hoa lan là chậu làm bằng sứ, chậu đất nung và chậu gỗ, chậu nhựa đen cũng ok luôn. Lưu ý rằng chậu phải có khả năng thoát nước tốt để tránh gây ngập úng rễ cây, và có kích thước đủ to và rộng để chứa cây hoa và không làm ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng của chúng.
Chậu đất nung trồng lan
Để làm giá thể trồng hoa, bạn cần lựa chọn những nguyên liệu có khả năng thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và giữ ẩm ổn định. Một số nguyên liệu phổ biến để làm giá thể bao gồm xơ dừa, gỗ lũa, than củi, dớn vụn, vỏ thông và đá bọt. Trong đó, xơ dừa, dớn vụn, vỏ thông và than củi là những nguyên liệu phổ biến nhất bởi chúng dễ dàng tìm kiếm và có sự ổn định cao.
Kỹ thuật trồng
Trước tiên, bạn cần đặt lớp xơ dừa ở dưới đáy chậu để giúp cây giữ dinh dưỡng và không thấm nước quá nhiều khi tưới cây.
Tiếp theo, bạn cần xếp lớp gỗ lũa và dớn vụn lên trên và phân tán đều xung quanh. Sau đó, bạn có thể đặt cây Lan Cattleya non lên trên giá thể và cố định nó bằng dây nilon hoặc dây thép để giúp cây đứng vững và không bị ngã.
Cuối cùng, bạn có thể rải thêm lớp giá thể nhỏ gồm vỏ thông và dớn vụn lên trên và phủ mỏng lớp rễ của cây. Để giúp cây có điều kiện tốt để sinh trưởng.
Lưu ý khi chăm sóc Lan Cattleya
Tưới nước
Cattleya là giống lan có giả hành mập, vì thế khả năng trữ nước rất lớn. Do đó tưới nước thường xuyên sẽ làm cây không phát triển và có thể chết cây do thối rễ .
Ở thành phố Hồ Chí Minh, đối với giống Cattleya giữa các lần tưới phải có thời gian khô ráo để kích thích sự mọc rễ ở cây. Vào mùa khô tưới 2 lần/ ngày, mùa mưa giảm 1 lần/ngày, tưới vào buổi sáng và chiều mát.
Bón phân
Lan Cattleya là một loài thực vật phụ sinh, do đó lá của chúng giữu vai trò qua trọng trong việc hấp thụ dinh dưỡng, vì thế tưới phân bón bằng phương pháp phun sương lên toàn bộ cây sẽ tốt hơn rất nhiều so với cách tưới thẳng vào các giá thể trong chậu.
Giá thể vỏ thông luôn là sự lựa chọn ưu việt dành cho các loại hoa lan và Cattleya cũng không ngoại lệ. Vỏ thông vừa thông thoáng vừa có khả năng giữ ẩm rất tốt cho rễ lan. Tùy theo tuổi cây mà bạn lựa chọn kích thước vỏ thông cho thích hợp. Nguyên tắc, cây nhỏ chọn size nhỏ, cây lớn chọn size lớn hơn. Nếu bạn chưa biết cách phối trộn giá thể thì nên chọn sản phẩm giá thể trồng lan đã được phối trộn sẵn. Đây cũng là một điều cần nắm trong kỹ thuật trồng lan Catteya.
Cây sinh trưởng tốt cần bổ sung NPK 30-10-10 được tưới 1 – 2 lần/tuần, với nồng độ 0,1 – 0,2%. Khi cây chớm nụ, ra hoa bổ sung NPK 10-20-10 với nồng độ và chu kì như trên để đảm bảo đậu hoa chắc chắn với những hoa to và đẹp.
Nếu cây lan đã đủ sức khỏe, bắt đầu mọc chồi mới, để hoa nở trong vòng 3 tháng tới cần dùng phân 6-30-30 với cách bón như trên. Trước mùa ngừng tăng trưởng một tháng cần bón NPK 10-20-30 để tạo sự cứng cáp cho cây trước khi cây vào màu nghỉ, vào mùa này sẽ ngưng tưới phân hoàn toàn.
Mùa nghỉ của lan Cattleya
Là giống lan có mùa nghỉ, với điều kiện Việt Nam thì mỗi năm Cattleya nghỉ một tháng. Ở miền nam thì Cattleya nghỉ tháng 4, miền bắc vào tháng 1, miền trung thì tháng 8.
Trong mùa nghỉ, cây không đòi hỏi dinh dưỡng và nước tưới (vì thế nên đặt cây chỗ khô và mát) chỉ duy trì lượng nước tưới một lần/ngày. Tăng độ che sáng tới 10% để giảm nhiệt độ, tốt nhất cho vùng lạnh 10ºC và 25ºC cho vùng nóng.
Phòng trừ sâu bệnh hại Cattleya
Rệp: Thường xuất hiện các loài rệp đỏ ánh màu nâu, chúng bám vào lá, giả hành để hút nhựa và đặc biệt bám vào mắt ngủ làm chết mắt ngủ. Vì vậy phải phòng trừ thường xuyên để tránh thiệt hại cho vườn.
Gián và bọ trĩ: Chúng thường cắn phá rễ và chỉ xuất hiện trogn các giá thể bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn mục hoặc sử dụng quá nhiều phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân bò. Diệt trừ bằng thuốc sát trùng Bassa nồng độ 1/100. Phòng ngừa theo chu kì 2 tháng/lần.
Ốc sên: Ở nơi quá ẩm chúng thường xuất hiện để ăn các chồi non. Bắt bằng tay hoặc sử dụng thức ăn thay thế như xà lách để chúng không gây hại cho lan.
– Tác hại: Ăn hết rễ non mà còn tiết ra chất nhờn làm thối các chồi mới mọc, thường xuất hiện ở những nơi ẩm ướt.
– Biện pháp: Loại trừ các loài này bằng các mồi có trộn metandehit hay cải xà lách đặt trong rổ để ở các góc vườn các loài ốc sẽ ăn xà lách ban đêm, ta dùng đèn bắt chúng.
Rệp son (Scale insects)
– Tác hại: Bám vào lá, giả hành và ngay cả trên căn hành để hút nhựa. Nguy hiểm hơn là các loài này sẽ bám vào những mắt ngủ hút nhựa làm cho các mắt ngủ bị chết đi.
– Biện pháp: Phòng trừ bằng cách tiêu diệt bằng tay, dùng các thuốc mạnh như Regent, Lannate, polytrin,… theo nồng độ khuyến cáo.
– Biện pháp: Loại trừ các loài này bằng các mồi có trộn metandehit hay cải xà lách đặt trong rổ để ở các góc vườn các loài ốc sẽ ăn xà lách ban đêm, ta dùng đèn bắt chúng.
Rệp son (Scale insects)
– Tác hại: Bám vào lá, giả hành và ngay cả trên căn hành để hút nhựa. Nguy hiểm hơn là các loài này sẽ bám vào những mắt ngủ hút nhựa làm cho các mắt ngủ bị chết đi.
– Biện pháp: Phòng trừ bằng cách tiêu diệt bằng tay, dùng các thuốc mạnh như Regent, Lannate, polytrin,… theo nồng độ khuyến cáo.
Một số bệnh trên lan catleya và cách phòng trị
Bệnh thối ngọn hoặc thối lá, có thể bắt đầu bằng sựu cháy nắng, sau đó mầm bệnh và virut lan truyền rất nhanh chóng. Phun thuốc phòng ngừa thường xuyên bằng các loại thuốc trừ nấm như Zineb, Ridomil Gold, Benomyl, Kin kin Bul, Mancozeb phun 1 lần/tuần.
Dán cánh và bọ trĩ
– Tác hại: cắn phá rễ, và chỉ xuất hiện trong các giá thể cấu tạo bằng xơ dừa, vỏ cây mục, dớn vụn hoặc do sử dụng quá nhiều các loại phân hữu cơ dưới dạng xác như bánh dầu, phân chuồng
– Biện pháp: Có thể trừ chúng dễ dàng bằng các thuốc sát trùng. Tốt hơn hết là ngừa chúng theo chu kỳ 2 tháng /lần, bằng các loại thuốc nói trên.
Nhện đỏ (red spider mites)
– Xuất hiện nhiều vào mùa khô, ít hơn vào mùa mưa. Sống ẩn nấp dưới lá già thành từng đám, nơi nhện ẩn nấp lá biến thành những chấm trắng nhỏ sau đó nối với nhau biến thành màu đen và héo tàn.
– Biện pháp: Phải dùng thuốc thường xuyên và liên tục để diệt cả con già và con đẻ trứng, các thuốc thường dùng để phòng trừ nhện đỏ là: Commite, Nissorun … dùng theo liều lượng khuyến cáo trên bao bì và thời gian xịt tốt nhất vào lúc 8-9 giờ sáng khi có nắng thì hiệu quả tiêu diệt cao.
Rầy bông (Mealy bugs)
– Trong phân của rệp bột này để nhử kiến đến và tha trứng đi khắp nơi và là nguồn thức ăn của nấm bồ hóng (Sacty molds). Nấm này không làm hại đến cây, trên lá những nơi có nấm mọc thì không nhận được ánh sáng để quang hợp. Khi rệp bột hút nhựa cây lan, chúng thường tiết ra một số chất độc làm cho cây lan ngừng phát triển, xung quanh chỗ nấm mọc có màu vàng và lá sẽ khô héo.
– Biện pháp: Rệp bột được trị bằng các loại thuốc sâu, rệp nhưng phải pha cùng với chất dính để phun mới có hiệu quả.
Bệnh thối đen (Black root) hại hoa lan Cattleya
Tác nhân gây bệnh: Do nấm Phytophthora palmivora, Phytophthora cactorum, Shroet. Theo tài liệu của Hội hoa lan Hoa Kỳ còn có thêm tác hại của nấm Pythium ultimum, Trow. cùng có một lúc hoặc riêng lẻ.
Nguyên nhân: Thường gặp vào mùa mưa ở những vườn có độ ẩm cao hoặc tưới nước quá nhiều. Việc bón phân chưa hòa tan hết khi tưới sẽ làm nấm bệnh dễ gây hại cho cây. Trong mùa mưa hoặc mùa lạnh tưới phân hàm lượng đạm cao.
Dấu hiệu nhận biết: Bệnh này thường xuất hiện ở gốc và rễ sau đó lan dần lên thân cây. Ban đầu phát sinh ở chồi non làm chồi non thối và có màu nâu. Khi cầm vào thì rời khỏi thân dễ dàng, mềm nhũn và đầy nước. Chúng sẽ khô dần và chết ngay trên chậu, cây bị bệnh sẽ lan nhanh cho cây khác.
Biện pháp phòng trị: Ở cây con thường dễ bị bệnh hơn, nên tách cây bị bệnh ra riêng và sử dụng thuốc ngừa cho những cây còn lại bằng cách phun hay nhúng cả cây vào dung dịch thuốc nấm. Ở cây lớn thì cắt bỏ phần bị thối, nếu thối đọt thì rút bỏ đọt và phun thuốc nấm vào. Các thuốc diệt nấm có thể sử dụng là: Kasumin, TopsinM, CuzateM8, Score, super Tilt… theo nồng độ khuyến cáo trên bao bì.
Tác nhân gây bệnh: Do nấm Phytophthora palmivora, Phytophthora cactorum, Shroet. Theo tài liệu của Hội hoa lan Hoa Kỳ còn có thêm tác hại của nấm Pythium ultimum, Trow. cùng có một lúc hoặc riêng lẻ.
Nguyên nhân: Thường gặp vào mùa mưa ở những vườn có độ ẩm cao hoặc tưới nước quá nhiều. Việc bón phân chưa hòa tan hết khi tưới sẽ làm nấm bệnh dễ gây hại cho cây. Trong mùa mưa hoặc mùa lạnh tưới phân hàm lượng đạm cao.
Dấu hiệu nhận biết: Bệnh này thường xuất hiện ở gốc và rễ sau đó lan dần lên thân cây. Ban đầu phát sinh ở chồi non làm chồi non thối và có màu nâu. Khi cầm vào thì rời khỏi thân dễ dàng, mềm nhũn và đầy nước. Chúng sẽ khô dần và chết ngay trên chậu, cây bị bệnh sẽ lan nhanh cho cây khác.
Biện pháp phòng trị: Ở cây con thường dễ bị bệnh hơn, nên tách cây bị bệnh ra riêng và sử dụng thuốc ngừa cho những cây còn lại bằng cách phun hay nhúng cả cây vào dung dịch thuốc nấm. Ở cây lớn thì cắt bỏ phần bị thối, nếu thối đọt thì rút bỏ đọt và phun thuốc nấm vào. Các thuốc diệt nấm có thể sử dụng là: Kasumin, TopsinM, CuzateM8, Score, super Tilt… theo nồng độ khuyến cáo trên bao bì.
Bệnh đốm vòng (Anthracnse)
Tác nhân gây bệnh: là do nấm Glocosporium sp. và Collectotrichum sp. gây ra.
Nguyên nhân: Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa nên phải phòng ngừa trước, thường xử lý bằng cách cắt bỏ lá bị bệnh và phun các loại thuốc như: Mancozep, Dithal, Vicaben,… theo nồng độ khuyến cáo.
Dấu hiệu nhận biết: Lá cây hoa lan cattleya có chấm tròn màu nâu đỏ, nâu cháy rồi lan rộng ra thành nhiều vòng tròn đồng tâm, sau cùng sẽ khô cháy. Dấu vết to nhỏ tuỳ theo từng loại lan và tuỳ theo từng môi trường mà nấm phát triển. Nếu mưa nhiều thì lá sẽ bị thối ngay.
Biện pháp phòng trị: Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa nên phải phòng ngừa trước, thường xử lý bằng cách cắt bỏ lá bị bệnh và phun các loại thuốc như: Mancozep, Dithal, Vicaben,… theo nồng độ khuyến cáo.
Bệnh khô lá (Leaf blight)
Tác nhân gây bệnh: Do nấm thuộc giống Phylostica. Thường phát triển do bào tử và phát tán trong không khí nhờ gió.
Dấu hiệu nhận biết: Bệnh này thường gặp nhiều như bệnh đốm vòng. Hai bệnh này thường phát sinh cùng một lúc nên bệnh này càng trầm trọng hơn. Lúc đầu bệnh làm cho lá bị khô và biến thành màu nâu nhạt. Thường khởi đầu bằng một chấm đen ở trên lá. Có thể từ đầu lá khô dần vào hay từ gốc lá lan nhanh lên rồi khô hết cả lá.
Biện pháp phòng trị: Phun thuốc Score hay Super Tilt, phun 5 ngày/lần cho đến khi cây hoa lan cattleya hết bệnh.
Tác nhân gây bệnh: là do nấm Glocosporium sp. và Collectotrichum sp. gây ra.
Nguyên nhân: Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa nên phải phòng ngừa trước, thường xử lý bằng cách cắt bỏ lá bị bệnh và phun các loại thuốc như: Mancozep, Dithal, Vicaben,… theo nồng độ khuyến cáo.
Dấu hiệu nhận biết: Lá cây hoa lan cattleya có chấm tròn màu nâu đỏ, nâu cháy rồi lan rộng ra thành nhiều vòng tròn đồng tâm, sau cùng sẽ khô cháy. Dấu vết to nhỏ tuỳ theo từng loại lan và tuỳ theo từng môi trường mà nấm phát triển. Nếu mưa nhiều thì lá sẽ bị thối ngay.
Biện pháp phòng trị: Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa nên phải phòng ngừa trước, thường xử lý bằng cách cắt bỏ lá bị bệnh và phun các loại thuốc như: Mancozep, Dithal, Vicaben,… theo nồng độ khuyến cáo.
Bệnh khô lá (Leaf blight)
Tác nhân gây bệnh: Do nấm thuộc giống Phylostica. Thường phát triển do bào tử và phát tán trong không khí nhờ gió.
Dấu hiệu nhận biết: Bệnh này thường gặp nhiều như bệnh đốm vòng. Hai bệnh này thường phát sinh cùng một lúc nên bệnh này càng trầm trọng hơn. Lúc đầu bệnh làm cho lá bị khô và biến thành màu nâu nhạt. Thường khởi đầu bằng một chấm đen ở trên lá. Có thể từ đầu lá khô dần vào hay từ gốc lá lan nhanh lên rồi khô hết cả lá.
Biện pháp phòng trị: Phun thuốc Score hay Super Tilt, phun 5 ngày/lần cho đến khi cây hoa lan cattleya hết bệnh.
Bệnh héo rễ (Wilt) hại cây hoa lan Cattleya
Tác nhân gây hại: Do nấm Selectrotium rolfsii gây nên, còn gọi là nấm hạch. Những hạch này có thể tồn tại trong môi trường rất lâu. Khi có điều kiện ẩm độ và nhiệt độ cao những hạch này phát triển thành sợi nấm và gây bệnh rất nhanh. Nếu không chữa trị ngay thì có thể làm hư hết cả vườn hoa lan cattleya.
Dấu hiệu nhận biết: Rễ khô dần, cây còn nhỏ gặp bệnh này có hiện tượng lá úa vàng từ dưới lên và chết cả cây. Đối với cây hoa lan cattleya đã phát triển tốt thì cây không chết nhưng rễ bị khô mục và sẽ làm cho cây chậm phát triển. Nếu rễ khô nhiều thì cây càng yếu nhiều.
Biện pháp phòng trị: Có thể dùng các loại thuốc như Anvil, Sumi eight…. Phun vào phần gốc rễ, phun 2 lần/ tuần khi bắt đầu chớm bệnh.
Bệnh thối mềm (Soft rot)
Nguyên nhân: Do vi khuẩn Erwinia Carotovora gây nên, thường gặp ở những vườn có độ ẩm cao, chăm sóc không đầy đủ và phát triển mạnh vào mùa mưa. Thường vi khuẩn này xâm hại đến cây qua các vết thương hoặc qua vết cắn của sâu bọ và lây lan rất mạnh, cây có thể chết sau 2-3 ngày nhiễm bệnh.
Dấu hiệu nhận biết: Từ một chấm nhỏ bắt nguồn từ một dấu bầm trên ngọn lá do giọt nước mưa quá mạnh gây ra rồi lan nhanh thành màu nâu như bị phỏng nước sôi, chỉ cần sờ tay vào một tí đã thấy dính tay, sau đó sẽ thối hết cả chồi.
Biện pháp phòng trị: Cắt phần bị thối rồi đem cả cây ngâm vào dung dịch Kasumin 5g/lit trong vòng 15 phút hoặc dùng Agrimycin. Ngưng tưới nước 2-3 ngày sau khi xịt thuốc. Trong trường hợp bị bệnh nặng, nên lấy cây ra khỏi chậu rồi ngâm vào nước thuốc trên, sau đó chuyển sang qua chậu mới. Giá đựng chậu lan bị bệnh dùng dung dịch formol tỉ lệ 1:50 pha với nước và rửa sạch. Sau đó cần phun xịt lại toàn bộ vườn lan để vườn lan hoàn toàn hết bệnh.
Nguyên nhân: Do vi khuẩn Erwinia Carotovora gây nên, thường gặp ở những vườn có độ ẩm cao, chăm sóc không đầy đủ và phát triển mạnh vào mùa mưa. Thường vi khuẩn này xâm hại đến cây qua các vết thương hoặc qua vết cắn của sâu bọ và lây lan rất mạnh, cây có thể chết sau 2-3 ngày nhiễm bệnh.
Dấu hiệu nhận biết: Từ một chấm nhỏ bắt nguồn từ một dấu bầm trên ngọn lá do giọt nước mưa quá mạnh gây ra rồi lan nhanh thành màu nâu như bị phỏng nước sôi, chỉ cần sờ tay vào một tí đã thấy dính tay, sau đó sẽ thối hết cả chồi.
Biện pháp phòng trị: Cắt phần bị thối rồi đem cả cây ngâm vào dung dịch Kasumin 5g/lit trong vòng 15 phút hoặc dùng Agrimycin. Ngưng tưới nước 2-3 ngày sau khi xịt thuốc. Trong trường hợp bị bệnh nặng, nên lấy cây ra khỏi chậu rồi ngâm vào nước thuốc trên, sau đó chuyển sang qua chậu mới. Giá đựng chậu lan bị bệnh dùng dung dịch formol tỉ lệ 1:50 pha với nước và rửa sạch. Sau đó cần phun xịt lại toàn bộ vườn lan để vườn lan hoàn toàn hết bệnh.
Bệnh thối nâu (Brown rot)
Tác nhân gây bệnh: Do vi khuẩn Phytomonas gây ra cộng với sự tổn thương cơ học trong mùa mưa.
Dấu hiệu nhận biết: Xuất hiện những chấm màu xanh đậm trên lá, vết bệnh hình tròn, lan rộng rất nhanh. Tế bào ở nơi vết bệnh biến thành màu nâu hay đen, mềm nhũn và chứa đầy nước. Nếu để lâu các vết bệnh này sẽ lan ra cả cây rất nhanh. Ở Cattleya thì dấu hiệu bình thường gặp ở lá và khó lan xuống thân cây hơn.
Biện pháp phòng trị: Đốt bỏ cây bị bệnh, khử trùng dụng cụ tách chiết và vệ sinh vườn lan. Hạn chế các nguyên nhân gây tổn thương cơ học cho cây trong mùa mưa, giữ cho vườn lan không bị quá ẩm. Dùng kháng sinh trong nông nghiệp như Agrimycin phun cho cả vườn và ngưng tưới nước 2-3 ngày. Có thể dùng 1 gram Streptomycin+2 viên Tetracylin 500 hoà tan vào 1,5 lít nước để trị bệnh cho cây. Bạn cũng có thể phun Aliet đặt trị bệnh thối gốc thối nâu, chết nhanh
Tác nhân gây bệnh: Do vi khuẩn Phytomonas gây ra cộng với sự tổn thương cơ học trong mùa mưa.
Dấu hiệu nhận biết: Xuất hiện những chấm màu xanh đậm trên lá, vết bệnh hình tròn, lan rộng rất nhanh. Tế bào ở nơi vết bệnh biến thành màu nâu hay đen, mềm nhũn và chứa đầy nước. Nếu để lâu các vết bệnh này sẽ lan ra cả cây rất nhanh. Ở Cattleya thì dấu hiệu bình thường gặp ở lá và khó lan xuống thân cây hơn.
Biện pháp phòng trị: Đốt bỏ cây bị bệnh, khử trùng dụng cụ tách chiết và vệ sinh vườn lan. Hạn chế các nguyên nhân gây tổn thương cơ học cho cây trong mùa mưa, giữ cho vườn lan không bị quá ẩm. Dùng kháng sinh trong nông nghiệp như Agrimycin phun cho cả vườn và ngưng tưới nước 2-3 ngày. Có thể dùng 1 gram Streptomycin+2 viên Tetracylin 500 hoà tan vào 1,5 lít nước để trị bệnh cho cây. Bạn cũng có thể phun Aliet đặt trị bệnh thối gốc thối nâu, chết nhanh
Qua bài viết này các bạn cũng đã hiểu rõ hơn về kỹ thuật trồng Cattleya. Vườn Lan Hoàng Châu chúc các bạn có một vườn Cattleya thật đẹp nha. Hãy ghé thăm trang youtube Vườn Lan Hoàng Châu của chúng tôi để cập nhật thêm về kinh nghiệm trồng lan bạn nhé.
0 comments:
Đăng nhận xét